झनै मौलाउँदैछ राजस्व ठगी

फोटो – मीनरत्न बज्राचायर्

राजस्व अनुसन्धान विभागले दशैँ–तिहारको मौका छोप्दै राजस्व छलेर भित्र्याइएका लाखौँ रुपैयाँका उपभोग्य सामानहरू बरामद गरेको छ। राजस्व गस्ती टोलीले ११ कात्तिकमा थानकोट नागढुङ्गामा रु.१४ लाख ५८ हजार मूल्य बराबरका सामानसहित ना १ ख ९६१६ नम्बरको मालबाहक ट्रक समात्यो। स्टिलका भाँडाकुडा र लत्ताकपडा ल्याएको ट्रक छाडेर चालक भागेकोले गाडी र सामान दाबी गर्न विभागले सार्वजनिक सूचना जारी गरेको छ।

यसैगरी १५ कात्तिकमा साढे नौ हजार केजीको राजस्व तिरेर कृष्णनगर नाका हुँदै थानकोट आइपुगेको भारतीय ट्रकमा साढे १६ हजार केजी स्याउ समातिएको छ (हे.तस्बिर)। १५ कात्तिकमै तातोपानी भन्सारबाट राजस्व छलेर विभिन्न यात्रुबाहक बसहरूमा ल्याइएका रु.४ लाख मूल्य बराबरका तयारी कपडा र एउटा ट्रयाक्स जीपमा ल्याइएको रु.४ लाख ५० हजार बराबरको सामान पनि बरामद गरिएको छ। त्यसअघि २७ असोजमा तातोपानीबाट आएको बा ५ च ७६५६ नम्बरको पीकअप भ्यानबाट १०६ कार्टुन चिनियाँ बियर बरामद गरिएको थियो । चोरी पैठारीका सामानहरू प्रायः सवारी साधनहरूमा बेवारिसे अवस्थामै बरामद हुने गर्दछन्। यस्तो अवस्थामा सामान जफत गरिनुका साथै सो बराबरको विगो असुल गरिने र पाँच वर्षसम्म कैद हुने भएकोले सामान धनीहरू हकदाबी गर्न आउँदैनन्। त्यसपछि सरकारको सम्पत्ति मूल्याङ्कन समितिले मूल्य निर्धारण गरेर लिलाम गर्दछ।

दशैँ–तिहारको बेला ठूलो परिमाणमा तयारी कपडा, भाँडाकुँडासँगै उपभोग्य सामानहरू नेपाल भित्रिने गर्छन्। त्यसलगत्तै आउने जाडोका लागि आवश्यक ज्याकेट, स्वेटर, कम्बल, हिटर आदि पनि पर्दछन्। चाडपर्व र त्यस अघिपछि चोरी–तस्करी मौलाउने गरेकोले यसपटक बिदाका समयमा पनि नियमित गस्ती गरिएको विभागका निर्देशक निर्मलहरि अधिकारीले बताए। गस्ती गर्ने, छापा मार्ने, पक्राउ गर्ने, मुद्दा चलाउने जस्ता कार्वाहीको क्रम बढे पनि राजस्व ठगी र चोरी पैठारीका घटनामा कमी नआएको बताउँदै निर्देशक अधिकारी भन्छन्, “मानिसहरूमा या त राजस्व ठगी ठूलो अपराध हो र यो गर्नुहुँदैन भन्ने चेतना आइसकेको छैन, या जे गरेपनि हुन्छ भन्ने मानसिकता विकास हुँदै गएको छ।” वितेको दुई वर्षयता तराईमा सरकारको कमजोर उपस्थितिले चोरीपैठारी निक्कै बढेको राजस्व अनुसन्धानका अधिकारीहरू बताउँछन्। एक अधिकृत भन्छन्, “मधेशका धेरै छोटी भन्सार र खुल्ला नाकाहरूमा सुरक्षाकर्मी छैनन्। डरले राजस्वका कर्मचारीले पनि कार्यालय छाडेका छन्।”

राजस्व अनुसन्धान विभागको तथ्याङ्कले पनि चोरी पैठारीका घटना बढ्दै गएको देखाउँछ। विभागले आर्थिक वर्ष २०६३/२०६४ भरि भन्सार चोरी पैठारी नियन्त्रणको क्रममा रु.१ करोड ३७ लाख विगो तथा जरिवाना असुल गरेको थियो भने चालु आवको साउनदेखि असोजको पहिलो तीन महिनामै रु.१ करोड ८ लाख असुल गरेको छ। मूल्य अभिवृद्धि कर छलेकोमा अघिल्लो वर्ष रु.४ करोड ५३ लाख असुल गरिएको थियो भने पछिल्लो तीन महिनामा रु.३ करोड ११ लाख असुलिएको छ। त्यस्तै विदेशी विनिमयको अवैध कारोबार र ओसारपसारमा गएको आर्थिक वर्षमा रु.२ करोड ४१ लाख विगो र जरिवाना गरिएको थियो भने गएको तीन महिनामा रु.२ करोड १५ लाख जरिवाना गरिएको छ।

खुल्ला सिमाना, चुहावटका नयाँ तौरतरिका र सञ्जालकै रूपमा विकसित बन्दै गएको अवैध कारोबारका कारण नेपालमा तस्करी मौलाउँदै गएको छ। मुख्य नाकाहरूमा सामान चोरी निकासी गर्ने गिरोहहरू नै सक्रिय रहने गरेको पाइन्छ। सीमाबाट भित्रिएका सबै सामानहरू काठमाडौं भित्रिने चेकपोष्टहरूमा जाँच गर्न साध्य नहुने भनेर सामान्य कागजात हेरी छाडिने गरेकाले पनि चोरी पैठारी गर्नेलाई सजिलो भएको छ।

नेपालमा आयात–निर्यात व्यापारका लागि पशुपतिनगर, काँकडभिट्टा, विराटनगर, सुनसरी, राजविराज, सिरहा, जलेश्वर, गौर, वीरगञ्ज, भैरहवा, कृष्णनगर, नेपालगञ्ज, कैलाली, राजापुर, कञ्चनपुर, तातोपानी, त्रिभुवन विमानस्थल नाकाहरू खोलिएका छन्। यीमध्ये त्रिभुवन विमानस्थल, तातोपानी, काँकडभिट्टा, विराटनगर, वीरगञ्ज र भैरहवा नाकाबाट ९० प्रतिशत सामान नेपाल भित्रिने गरेका छन्।