रोशन कार्की

भन्सार दस्तुर र अर्थमन्त्रीको कारवाहीको हुङकार

जव मुलुकमा राजनीतिक अस्थितरता बढ्दै जान्छ तव त्यसको असर देशको आर्थिक विकासमा पर्ने गर्दछ । राजनीतिक अस्थिरताको फाईदा उठाउदै व्यापारी कर्मचारी सुरक्षा निकाय र अन्य क्षेत्रबाट आफ्नो स्वार्थकालागि काम गर्ने र योजना बनाउने खेलले तीब्रता पाउने गर्द छ । देशमा आर्थिक अपराध गर्ने र सामाजीक अपराध गर्ने सवैलाई कारवाही गर्ने कानुन छ तर सो कानुन कार्यान्वयन गर्ने गर्ने सरकार नभएका कारण देशमा सामाजीक अपराध र आर्थिक अपराधमा तीब्रता आउने क्रम जारी रहेकोछ । सरकार गठनसंगै विघटन हुने क्रमले पनि देशका अधिकाशं भन्सार नाका सरकारी कार्यलय बैक वित्तिय अपाटमेन्टतरकारी पसल चिया पसल खाद्यन्न पसल लगायत सवैतिर आफ्नै खुशीमा मुल्य बृद्धि र कालाबजारी गर्ने क्रममा पनि नियन्त्रण हुनुको साटो झन बढ्दो रहेकेा छ ।
३ सय ६५ दिनमा मुलकभित्र करिव करिब ३ सय ६६ ओटा चाडपर्व पर्ने गर्दैछन् । सरकारले चाडपर्वको नाममा सार्बजनीक विदा पनि दिने गरेको छ । तर चाडपर्वको नाममा हुने कालाबजारी र अत्याबश्यक खाद्यन्यको कृत्तिम अभाव सृजना गनॆ्र तर्फ नियन्त्रण गर्न सरकारको ध्यान गएको छैन ।
बेलाबखत समाजमा खुलेका संघ÷सस्थाको सहयोग लिएर वाणिज्य विभागले बजारमा गएर अत्याबश्यक सामाग्रीको अनुगमन गरे पनि हाल सम्म अनुगमन गरेको र सिलबन्द गरेको पसलउद्योग लगायत अन्य क्षेत्रमाथि कस्तो कारवाही भयो भन्ने जानकारी कहि कतै बाट भएको छैन । एकदिनमा हुलका हुल सरकारी सवारी साधानमा सहेर गरेर अग्रम जानकारीका साथ पुगेका अनुगमन टोलीले औपचारीकता पुरा गरेको देखिन्छ । विगत ५ वर्षदेखि बाणिज्य विभागले कृतिम अभाब र अखाद्यय बस्तुको विकि्र वितरण गरेकाको कारखाना र पसलमा गई छापा मार्ने र ३ दिनको म्याद थमाएर कार्यालय फर्किए पछि २ दिनमा सवै कुरा भित्रभित्रै मिलाई कारवाही नगरेका उदाहरण धेरै रहेका छन् ।
यता सधैजसो हुने विषय भए । अब लागौ राज्यको खर्चमा ८० प्रतिशत रकम संकलन गर्ने मुलुको भन्सार कार्यालय तर्फ । अस्थिर सरकारको फाईदा उठाउदै विगत १ वर्षदेखि बन्द भइको अबैध दस्तुरी संकलन कार्य फेरी एकीकृत माओबादीको नेतृत्वमा गठीत सरकारसंगै पुन भन्सार कर्मचारीबाट दस्तुरी संकलन हुन थालेको छ । मुलुकको अधिकाशं मुख्य भन्सार कार्यालयका कर्मचारीले चाडपर्व खर्चको नाममा भन्सार जाँच गर्ने क्रममा अतिरित्त शुल्कको रुपमा दस्तुरी संकलन हुन थालेको हो ।
तत्कालीन अर्थमन्त्री डा।बाबुराम भट्टराईको पालामा बन्द गराएको भन्सार दस्तुरीमेसको नाममा रकम संकलन पुन उनैको नेतृत्वमा सरकार साचालन भएकै दिनदेखि मुख्य भन्सार नाकामा दस्तुरी संकलन सुरु भयो । डा। भट्टराईले सरकारको वागडोर सम्हालेको दिनमै त्रिभुबन अन्तराष्ट्रिय भन्सार कार्यलयबीरगन्ज भन्सार कार्यलयतातोपानी भन्सार कार्यालयभैरहवा भन्सार कार्यालयविराटनगर भन्सार कार्यलयका कर्मचारीहरुले चाडपर्वको नाममा अतिरिक्त रकम संकलन गर्न आफ्ना कर्मचरीलाईं निर्देशन जारी भएको थियो । सोही निर्देशन अनुसार बीरगन्ज र सुख्खा बन्दरगाहबाट तेस्रो मुलुकको सामान आयात गरिदाँ ४० फिटको कन्टेनर भ्यानबाट ५० हजार र २० फिटको कन्टेनरबाट ३५ हजार रुपैयाँ अतिरिक्त शुल्कको नाममा असुली गर्न थालेको खुलासा हुदै गएको छ । भारतसंग सिमाना जोडिएका मुख्य भन्सार कार्यालयमा व्यापारीले सामान आयात÷निर्यात गर्दा भन्सार प्रकृया पुरा गर्दानै कर्मचारीहरुले अतिरिक्त शुल्क असुल गरेर मात्र सामान भन्सार चेकजाँच गर्ने गरेको गुनासो पिडीत व्यापारिको रहेको छ ।
भन्सार विभागले आफ्ना कर्मचारीहरुको आचरणमा सुधार ल्याउन विभिन्न नीति नियम लागु गरेपनि कर्मचारीबाटै सोको वेबस्था गर्दै सो रकम असुली गर्न कर्मचारीहरु सकृय भएका छन् । विभागले भन्सार सुधारकालागि आफुमातहतका कर्मचारीलाई तलवको दोव्वर प्रोत्साहन भत्ताको रुपमा दुई सय प्रतिशत भत्ता दिदै आए पनि सो विभाग अन्तरगतका अधिकाशं कर्मचारीहरुको मिलेमतोमा दस्तुरी संकलन भएको हो ।
यस कार्यमा विरगन्ज भन्सार कार्यलयमा खरिदार रामकैलाश रायले सो शुल्क संकलन गरि सवै तहका कर्मचारीलाई बाड्ने जिम्मा समेत विरगाज भन्सार कार्यालयले दिएको छ । सोही जिम्मेवारी खरिदार रायले निभाउदै आएका छन् ।
भन्सार कर्मचारी र व्यवसायीको मिलेमतोमा भने तातोपानी भन्सार नाकामा पुनःमेसको नाममा रकम असुली गर्न थालीएको छ । सो नाकाबाट आयात÷निर्यात हुने सवै सामानबाट प्रति कन्टेनर निर्यातका हकमा २० हजार र आयातको हकमा ४० हजार रुपैयाँ असुली गर्ने भन्सार कर्मचारीको सहयोगमा ठूला व्यापारिले रकम असुली गर्न थालेका छन् । त्यसैगरि त्रिभुबन अन्तराष्ट्रिय भन्सार कार्यलयमा पनि सो शुल्क संकलन गरे वापत राजस्व नै नतिरी आयातकर्ताको गोदाममा पुगेको ब्राण्डेड सामानलाई राजस्व अनुसन्धान विभागले बरामद गरेपछि सो कुरा वाहिर आएको हो ।
कर्मचारीको मिलेमतोमा भएको सो समान पिएस मार्केटिङको नाममा आयात गरेको अनुसन्धान विभागले जनाएको छ । विभागले बरामद गरेका सो समानमा क्यामेराआईपोट र अन्य विद्युतिय सामान छन् । यस्तो अबैधकार्य गर्नकालागि भन्सार कार्यलयले छुट्टै दलालएजेन्ट राखेर सो कार्य गरेको खुलासा समेत अनुसन्धानबाट खुल्न आएको छ । अर्थमन्त्री वर्षमान पुन कारवाही गर्नुको साटो सो दस्तुरी प्रथा हाल आएर पून सुरु भएको भन्ने सूचना पाएको सो बारेको सत्यतथ्य बुझ्न म आफै मुख्य भन्सार कार्यालयको निरिक्षणमा जाने कुरामा गर्भका साथ उनले भने ।
एकातर्फ दैनिक दस्तुरी संकलन भईरहेको सुचना पाउदाँ पनि अर्थमन्त्री वर्षमान पुनलॆ भने भाषणमा कडा कारबाही गर्ने बताएपनि हाल सम्म सो कार्यामा मन्त्री पुनले नै चासो दिएकाछैनन् । राजधानीमा हुने अधिकाशं कार्याक्रममा भारतीय रुपैयाँको अपचलनमा ठुला बैकहरुको संलग्नता रहेको सूचना आएको बताए तर कुनकुन हुन भन्ने बारेमा उनले खोल्न चाहेनन ।उनले खाली कारवाही गर्ने मात्र बताउदै मात्र आए । हाल सम्म कुनै कारवाही गरेका छैनन ।
दैनिक बढ्दै गएको वित्तिय अपराधमा संलग्न भएकालाई कारवाही गर्न भनेर छानविन समिति गठन वाहेक अन्य उपलव्धी अरु हुन सकेको छैन । उनले हाल चर्चामा रहेको नक्कली मुल्य अभिबृद्धि करभ्याटविल प्रयोगगरि अर्बौ रुपैयाँ सरकारी राजस्व ठगी गर्नेहरुको नाम र कम्पनीलाई कानुन बाधक भएको सम्म बताए । तर भ्याट विल नक्कली प्रयोग गरि कारोबार गर्नेलाई हालको कानुन बाधक नभएको आन्तरिक राजस्व विभागले जनाएको छ । सरकारले चाहेको खण्डमा नक्कली भ्याट विल प्रयोग गरि राजस्व हिनामिना गर्नेलाई कारवाही गर्न कानुन बाधक बन्दैन विभागका एक निर्देशकले बताए । यसरी अर्थमन्त्री वित्तिय अपराध गर्नेलाई कारवाही गर्ने हुङकार गरेपनि उनको हुङकार न भन्सारका कर्मचारीले सुने नत अन्य क्षेत्रका व्यक्तिले पत्याए । त्यसैले कारवाहीको हुङकार गर्नुको साट्टो कारवाही गरेर डुग्राउने होकी
                                                                                         karkirimn@gmail.com