पहिलो त्रैमासिकमा लक्षित राजस्व संकलन गर्न सरकार असफल

रोशन कार्की÷राजधानी

काठमाडौं १२ कात्तिक

सरकारले राजस्व संकलन गर्नका लागि सबै योजना लागू गरे पनि चालू आर्थिक वर्ष ०६८÷६९ को पहिलो चौमासिकमा लक्षित राजस्व संकलन गर्न भने असफल भएको छ । सरकारले अनुमान गरेको भन्दा निकै कम राजस्व संकलन भएको र गैरकर लगायत अन्यबाट संकलन हुने शुल्कमा गिरावट आएकाले सरकारी लक्षित राजस्व असुली हुन नसकेको अर्थ मन्त्रालयले जनाएको छ ।
मन्त्रालयले दिएको विवरणअनुसार चालू आर्थिक वर्षको पहिलो चौमासिकमा सरकारी लक्ष्यभन्दा ३ प्रतिशतले कम संकलन भएको जनाएको छ । लामो समयदेखि राष्ट्र बैंकले घरजग्गाको कारोबारमा लगाएको प्रतिबन्धका कारणले गर्दा पनि सो राजस्व संकलनमा गिरावट आएको हो । त्यस्तै मुलुकमा खुलेका विद्यालयहरुले भुक्तानी गर्नुपर्ने शुल्क गैरकर र सवारीसाधन आयातमा लाग्ने करमा समेत गिरावट आएकाले सरकारले राखेको लक्षित राजस्व संकलन हुन नसकेको अर्थ मन्त्रालयले जानकारी गराएको छ ।
सरकारले चालू आर्थिक वर्षको पहिलो त्रैमासिकको दुई महिनामा सरकारले कुल राजस्व संकलनको २० प्रतिशत संकलन गर्ने लक्ष्य राखेकोमा सो अवधिमा १७ प्रतिशत राजस्व मात्र संकलन भएको छ । अर्कोतर्फ भन्सार विभागले समग्रमा राजस्व संकलन सन्तोषजनक रहेको जनाएको छ । सरकारले लामो समयदेखि गिरावट हुँदै आएको राजस्व संकलनलाई सुधार गर्नका लागि नै सबै भन्सार कार्यालयबाट हुने व्यापारिक कारोबारमा १ सय मूल्यका सामानमा भन्सार कर अनिवार्य गरे पनि ठूला आयातकर्ताबाट सोचेअनुसार राजस्व संकलन नभएपछि सो राजस्वमा कमी आएको हो ।
साचालित भन्सार कार्यालयबाट अधिकांश कार्यालयले लक्षित राजस्व संकलन गरेको विवरण केन्द्रीय कार्यालयमा पठाएको भए पनि दक्षिणी नाकाबाट हुने सवारीसाधनको आयातमा कमी आएकाले सो शीर्षकको शुल्कमा गिरावट आएको भन्सार कार्यालयले जनाएको छ । त्यसैगरी मुलुकभर साचालनमा रहेका निजी विद्यालयहरुले समेत सरकारलाई बुझाउनुपर्ने शुल्क नबुझाएकाले पनि राजस्व संकलनमा गिरावट आएको अर्थ मन्त्रालयले जनाएको छ । तेस्रो मुलुक र भारतबाट सवारीसाधनको आयातमा दिन प्रतिदिन कमी आउनु निजी विद्यालयहरुले शुल्क नतिर्नु र गैरकरमा समेत गिरावट आएकाले चालू आर्थिक वर्षको पहिलो त्रैमासिकमा लक्षित राजस्व संकलन हुन नसकेको अर्थ मन्त्रालयका एक उच्च अधिकारीले बताए ।
सरकारले निजी स्कुलहरुलाई शिक्षाकर लागू गरे पनि सो कर भुक्तानी नगर्नेहरुको संख्या मासिक रुपमा बढ्दै गएको अनुमान मन्त्रालयले गरेको छ । यसरी विद्यार्थीबाट शिक्षाकर असुली गरेर तोकिएको कर नबुझाउने विद्यालयहरुमा उच्चपदस्थ कर्मचारी र राजनीतिक दलको संरक्षणमा रहेका विद्यालय पहिलो पंक्तिमा रहेको अर्थ मन्त्रालयको अनुमान छ ।
मन्त्रालयले समग्रमा पछिल्ला दिनमा राजस्व संकलनमा आशा मारिहाल्नुपर्ने अवस्था भने नरहेको जनाएको छ । बढी राजस्व संकलन हुने निकायबाट गत वर्षको तुलनामा राजस्व संकलन घट्दै गएको र साना तथा अन्य शीर्षकबाट राजस्व संकलनमा वृद्धि हुँदै गएको समेत मन्त्रालयले जनाएको छ ।
भन्सार विभागले चालू आर्थिक वर्षदेखि सय रुपैयाँको सामानको आयातमा लगाएको कर र प्रत्येक नाकाबाट घरायसी प्रयोजनका सामान आयातमा गरेको रोकका कारण पनि सबै शीर्षकमा तुलनागत रुपमा राजस्व संकलनमा वृद्धि भएको विवरण सार्वजनिक गरेको छ ।
भन्सार विभागका अनुसार आर्थिक वर्ष ०६८÷६९ को भदौ महिनामा लक्ष्यभन्दा ५८ करोड रुपैयाँ बढी राजस्व संकलन भएको छ । सो महिनामा विभागको ६ अर्ब ६३ करोड १५ लाख ६१ हजार रुपैयाँ राजस्व संकलन गर्ने लक्ष्य रहेकोमा ८ अर्ब ४ करोड ८१ लाख ७३ हजार रुपैयाँ राजस्व संकलन भएको छ । अघिल्लो वर्षको तुलनामा १४ दशमलव ४० प्रतिशतले राजस्व बढी रहेको छ । भन्सार विभाग र आन्तरिक राजस्व विभागबाट उपलब्ध भएका प्रारम्भिक आँकडाहरुका आधारमा हालसम्म मूल्य अभिवृद्धि करतर्फ १६ अर्ब ७३ करोड आयकरतर्फ ५ अर्ब ६४ करोड भन्सार महसुलतर्फ ९ अर्ब ५४ करोड अन्तःशुल्कतर्फ ६ अर्ब ९१ करोड रजिस्ट्रेसन दस्तुर सवारीसाधन कर र गैरकरतर्फ ५ अर्ब १ करोड असुली भएको छ ।