विलासी जीवन बिताउनेद्वारा कर छली
रोशन कार्की
काठमाडांै, ।
करको दायरामा नआएका तर विलासिता जीवन बिताउनेद्वारा कर छली गरेको अनुमान आन्तरिक राजस्व विभागले गरेको छ । विभागले पटक–पटक व्यवसाय गर्नेलाई करको दायरामा आउन सूचित गरे पनि सरकारले तोकेभन्दा कम आम्दानी देखाई दायरामा नआएकाको दैनिकी अशोभनीय देखिएपछि त्यस्तामाथि गोप्य अनुसन्धान गरी करको दायरामा नआउनेमाथि कारबाही ग

र्ने तयारी विभागले गरेको छ ।
विभागले राजस्व छली नियन्त्रण गर्न अकूत सम्पत्तिका मालिकलाई ‘हाई नेटवर्थ इन्डिभिजुअल’ को विवरणसहित सूची बनाउने कार्य भइरहेको जनाएको छ । सरकारले ‘कर कार्यान्वयन अभियान वर्È’ को घोÈण गरी गत वर्षदेखिनै अभियान चलाएको छ । तर, सो अभियानअन्तर्गत गत आर्थिक वर्Èमा अकूत सम्पत्ति आर्जन गरे पनि करको दायरामै नआएकाले उनीहरूलाई नियन्त्रणका लागि यस्तो सूची तयार बनाएर दायरामा ल्याउने अभियान सुरु गरिएको विभागले जनाएको छ ।
विभागले सम्पत्ति शुद्धीकरण र राजस्व छली नियन्त्रणका लागि अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोÈले भिœयाएको अवधारणअनुरूप सूची तयार पारेको हो । कर तिरेर धनी हुने एक थरि छन् भने अर्का थरिले कर नतिरी अकूत सम्पत्ति आर्जन गरिरहेको विभागका महानिर्देशक टंकमणी शर्माले बताए । उनले भने, ‘सूचीमा कर तिर्नेको समेत विवरण संकलन गरिए पनि कर नतिरी धनी भएकालाई करको दायरामा ल्याउनु यसको मुख्य उद्देश्य हो ।’ कारोबार, जीवनशैली, सामाजिक हैसियतका आधारमा यस्तो सूची बनाउने विभागको योजना छ । जीवनशैलीमा मह“गा गाडी, घर, भोजभतेर, विदेश भ्रमणलगायतको सूचना लिएर विवरण तयार पारिएको विभाग स्रोतले जनायो ।

समाजमा सम्पत्तिवालाका रूपमा बनेको पहिचान, चन्दा, पुरस्कार, ऋण दिएको सूचनाका आधारमा सामाजिक हैसियत पत्ता लगाई सूचीमा समावेश गरिएको छ । महानिर्देशक शर्माले भने, ‘केही नदेखिए पनि विलासी जीवनशैली अपनाउनेहरू छानबिनको दायरामा पर्छन् ।’ सूचीमा नियमित कर बुझाइरहेका उद्यमी र व्यवसायी, नाममात्रको कर तिर्ने चिकित्सक, कानुन व्यवसायी, लेखापरीÔक, परामर्शदातालगायत पेसाकर्मी, स्कुल कलेज सञ्चालक, घरजग्गा कारोबारीका साथै करको दायरामा नपरेका बिचौलिया, नेता र कर्मचारीसमेतको विवरण समावेश भएका छन् ।
कुनै व्यवसाय नदेखिए पनि नेता, कर्मचारी, सेना र प्रहरीले भ्रष्टाचार गरी कमाएको पैसाको व्यवस्थापन गरेर करोडौंको गाडी चढ्नेहरू पनि सो अनुसन्धानमा परेको विभागले जनाएको छ । पटक–पटक विदेश भ्रमण गरिरहने, मह“गा भोजभतेर आयोजना गरिरहने, ठूलो रकम चन्दा तथा पुरस्कारमा खर्च गर्नेलगायतलाई यस्तो सूचीमामा राखिएको छ । डाटाबेस बनाएपछि छानबिन गरी आवश्यक कारबाही प्रक्रिया बढाउने योजना विभागको छ ।
विभागले आफ्नो सूचना बैंकलाई मजबुत बनाई अकूत सम्पत्तिका मालिकको सूची लामै तयार परेको स्रोतको दाबी छ । नाम उल्लेख नगर्ने सर्तमा विभागका एक निर्देशकले भने, ‘भन्सारमा रहेको निकासी पैठारीसम्बन्धी सूचना, मालपोत कार्यालयबाट ठूलो रकमको घरजग्गा कारोबारको विवरण, स्टक एक्स्चेन्जबाट बढी परिमाणमा शेयरको कारोबार, मह“गा सवारीसाधनको नामसारीको विवरण तथा बैंकिङ कारोबारको नियमित विवरणका आधारमा सो तथ्यांक संकलन गरिएको छ ।’ अनुसन्धानकै क्रममा रहेका कारण को–को छन् भन्नेबारे भने गोप्य राखिएको छ ।
मूल्यअभिवद्धि कर (भ्याट) को नक्कली बिल छानबिनमा ठूलो संख्यामा ठूला करदातालाई कारबाहीको दायरामा ल्याई जरिवनासमेत निर्धारण गरिसकेको अवस्थामा अब विलासिता जीवन बिताउनेमाथि कडाइसाथ अनुसन्धान गरी छली भएको कर पुनः सरकारी ढुकुटीमा फिर्ता गराउने उद्देश्यले निगरानी सुरु गरिएकोे महानिर्देशन शर्माले बताए ।

आम्दानीको चित्तबुझ्दो स्रोत नदेखिए पनि मह“गा गाडी चढ्ने, महलमा बस्ने नवधनाढ्यको छानबिन गर्न राजस्व अनुसन्धान विभागलाई समेत थप सक्रिय पारिएको छ । विलासी जीवनयापनको भरपर्दो आधार पेस गर्न नसके उनीहरूमाथि कारबाही गर्ने विभागको योजना छ ।
धनाढ्यको सम्पत्तिको स्रोत नखुले सम्पत्ति शुद्धीकरण नियन्त्रण ऐनअन्तर्गत कारबाही हुनेछ । यो ऐनअनुसार स्रोत नखुलेको सम्पत्ति जफत हुन्छ । स्रोत खुले पनि कर छलेको फेला परे कानुनअनुसार जरिवाना र ब्याजसहित असुल गरिने सो ऐनमा उल्लेख छ । पहिलो चरणमा विभागले बागमती अञ्चलमा दर्ता भएका पछिल्लो आठौं लटका ५० लाख रुपैया“भन्दा बढी मूल्यका गाडी चढ्ने व्यक्ति र कम्पनीलाई अनुसन्धानको दायरामा ल्याएको छ ।
यातायात व्यवस्था विभागले उपलब्ध गराएको तथ्यांकअनुसार उक्त लटमा ५० लाख रुपैया“भन्दा बढी मूल्यका १० गाडी दर्ता छन् । प्रारम्भिक चरणमा ती १० गाडीवालाको कारोबार र कर विवरणमाथि अनुसन्धान सुरु गरिएको हो । यस्ता गाडी खरिद गर्नेले राजस्व छलेको संकेत अनुसन्धानकै क्रमम देखिएकोे छ । दुई करोड १० लाख रुपैया“का गाडी खरिद गरेको फार्मले त्यहीं गाडीको खरिदमा तिरेको भ्याट क्रेडिट दाबी गरेबाहेक कुनै कर तिरेको फेला नपरेको अनुसन्धानबाट खुल्न आएको छ ।
विभागले उल्लेखि फार्म सञ्चालकलाई बयानका लागि चिठ्ठी काटिसकेको छ । यस्तै उपहार सामग्रीको सामान्य पसल गरी बसेका व्यक्तिले ७० लाख रुपैया“को पजेरो चढेको समेत अनुसन्धनबाट खुल्न आएको विभागले जनाएको छ । त्यस्तै जग्गाको कारोबार गर्ने सिन्धुपाल्चोक उद्योग वाणिज्य संघका अध्यÔ राजेन्द्रकुमार श्रेष्ठ, महासंघका केन्द्रीय सदस्य विष्णु खत्री, हिमालय सीमापार वाणिज्य व्यापार संघका अध्यÔ नीलकण्ठ चौलागाईलगायतका १ करोड २० लाख रुपैया“ पर्ने प्राडो, पजेरो र निशान कम्पनीको गाडी चढेको फेला परेको समेत विभाग स्रोतले जनाएको छ । एक करोड रुपैया“को मसिडिर्ज चढ्ने दाइजोमा पाएको पनि खुलासा भएको छ ।