राजस्व नतिरी विदेशी सवारी साधन नेपालमा

रोशन कार्की काठमाडौं, माघ २१ । मुलुकको उत्तरी र दक्षिणी नाकाबाट विनाभन्सार आफुखुसी चिनियाँ र भारतीय सवारी साधन नेपाली भू–भागमा चलाउने कार्यमा वृद्धि भएको छ । भारतीय नम्बर प्लेट र चिनियाँ नम्बर प्लेटका सवारी साधानहरू विनारोकतोक सिमानाबाट नेपाल भित्रिने गरेको छ । यसरी विदेशी नम्बरका सवारीको प्रयोग राजस्व नतिरी प्रयोग गर्नेमा सभासद्देखि राजनीतिक दलका नेताहरूसमेत पर्दछन् । सम्बन्धित भन्सार कार्यालयले कडाइ गर्न नसक्दा बर्सेनि सरकारलाई आउने करोडौं रुपैयाँ राजस्व गुम्दै आएको छ । वर्Èौंदेखि जिल्लाभित्र निर्बाध प्रयोग हु“दै आएका भारतीय नम्बर प्लेटका र चिनियाँ नम्बर प्लेटका साना तथा हलुका सवारी साधनका बारेमा सम्बन्धित निकायले खासै चासो नदेखाउँदा अवैधरूपमा ती सवारी साधन सञ्चालनमा आएका हुन् । यस्तै पछिल्लो समयमा नेपालीले भारतबाट सस्तो मूल्यमा खरिद गरी ल्याएका सवारी साधनलाई कतै दर्ता नगरी निर्बाध चलाउँदै आएको वीरगञ्जका स्थानीय बासिन्दाले बताएका छन् । सभासद्देखि स्थानीय राजनीतिक दलका नेताहरूले समेत भारतीय जिप लिएर राजधानी आउनेजाने गर्दा समेत उनीहरू चढेको सवारी साधनले प्रक्रियागत रूपमा ल्याएको हो या होइन भन्ने विषयमा सम्बन्धित निकायले चासो देखाएको छैन । राजनीतिक दबाबको भरमा भारतीय नम्बर प्लेटका हलुका सवारी साधन राजस्व नतिरी नेपाल ल्याउने गरेको गौर भन्सार कार्यालयले जनाएको छ । उनीहरूले खरिद गरेको भारतीय जिपको नम्बर प्लेटसमेत नराखी हालसम्म चलाइरहेका गौर भन्सारका एक कर्मचारीले बताए । यस सम्बन्धमा आफूले भन्सार ऐन नियमानुसार राजस्व तिर्दै आएको दाबी गरे । विना राजस्व र अनुमति बेगर यस्ता सवारी साधन विवाह, उत्सवलगायतका प्रयोजनमा भाडामा चलाउने गरेका छन् । भन्सार ऐनअनुसार त्यस्ता सवारी बाहिर जा“दा एक दिनको ४ सय ५२ रुपैयाँ भन्सार राजस्व तिर्नुपर्ने हुन्छ । यसरी गौर, काँकडभिट्टा, विराटनगर, वीरगञ्ज, महेन्द्रनगरलगायतका भन्सार कार्यालयबाट दैनिक भारतीय नम्बरका दर्जनौं सवारी साधन नेपाल भित्रिने गरेका छन् । ती सवारी साधनले एक पटकमात्र भन्सार राजस्व तिरेको खण्डमा दैनिक हजारौं रुपैयाँ राजस्व असुली हुने कार्यालयले जनाएको छ । भन्सार अधिकृत लक्ष्मणसिंह श्रेष्ठले निकै कमले भारतीय सवारीको भन्सार राजस्व तिर्ने गरेको बताए । उनले भने, ‘संख्या यकिन छैन । भित्रभित्र लुकाएर चलाइएकाले यथार्थ विवरण हामीसँग नभएको हो ।’ सीमा सुरक्षार्थ खटिएको सशस्त्र प्रहरी बलले भने भन्सार तिरेको हेरेर मात्र छाड्ने गरेको दाबी गर्दै आएको छ । भारतीय नम्बरका गाडी प्रयोगले राजस्व चुहावट भइरहेको छ । राजस्व नतिरी गाडी प्रयोग गर्ने चलन बढ्दै गएको भन्सार कर्मचारीहरू बताउ“छन् । प्रभावशाली व्यक्तिले भारतीय नम्बरको गाडी चढ्ने गरेकाले नियन्त्रणमा समस्या आएको प्रहरी अधिकारीहरू बताउ“छन् । नाम उल्लेख नगर्ने शर्तमा एक अधिकृतले भने, ‘समात्नासाथ माथिल्लो निकायबाट दबाब आउ“छ ।’ भारतीय नम्बरका कार, जिप, बस, ट्याक्टर, ट्रक प्रयोग गर्दा दैनिक ४ सय ५२ रुपैयाँ एकपटकमा शुल्क तिर्नुपर्छ । मोटरसाइकलको एक सय, तीनपांग्रे सवारीको ३ सय, ट्याक्टरको २ सय र ट्रेलरसमेत भए ४ सय रुपैया“ राजस्व तिर्नुपर्ने भन्सार ऐनमा उल्लेख छ । सो ऐनअनुसार भन्सार कार्यालयले कडाइका साथ कार्यान्वयन गर्न नसक्दा निकै कम राजस्व उठ्ने गरेको वीरगञ्ज भन्सार कार्यालयले जनाएको छ । भारतीय नम्बरका गाडी अस्थायी पैठारीअन्तर्गत शुल्क बुझाएर एक वर्Èमा ३० दिनसम्म मुलुकभित्र चलाउन सकिन्छ । सीमावर्ती बजारसम्म बिहान आएर बेलुकी र्फकनका लागि शुल्क तिर्न नपर्ने छुट दिइएको छ । भारतस“ग सीमा जोडिएका ठाउ“मा राजस्व नतिरी वर्Èौंसम्म यस्ता सवारी साधानहरू प्रयोग गरिँदै आएको छ । राजनीतिक दलका स्थानीय नेता, तस्कर र व्यापारीले यस्ता गाडीको बढी प्रयोग गर्ने गरेका छन् । बोलेरो, टाटा सुमो, स्कापिर्यो जस्ता मह“गा गाडीहरूको सहरमा प्रयोग हुदै आएको छ । अवैधरूपमा यस्ता सवारी साधन प्रायःगरी ग्रामीण क्षेत्रमा ९५ प्रतिशत भारतीय नम्बरका सवारी साधन प्रयोगमा रहेको नगरदाहा गाविस पूर्वअध्यÔ सोेधा यादवले बताए । अवैध कारोबार बढी हुने प्रत्येक गाउ“टोलमा भारतीय नम्बरको गाडी प्रयोगमा रहेको छ । वास्तविक मूल्यभन्दा झन्डै एक चौथाइ मात्र पर्ने भएकाले गाउ“मा सबैको रोजाइमा भारतीय नम्बरका गाडी पर्ने गरेका हुन् ।