चुनौतीका बाबजुद हामीले नेपा कन्स्ट्रक्सन एक्स्पोको आयोजना गरेका छौं

रामशरण देउजा
प्रबन्ध निर्देशक
नेपा कन्स्ट्रक्ट एक्जिबिसन प्रालि

नेपालमा निर्माण व्यवसायको अवस्था र निर्माण सामग्रीहरूको उपलब्धतालगायत विविध विषयमा जानकारी गराउने उद्देश्यले राजधानीमा पहिलोपटक कन्ट्रसन एक्स्पोको आयोजना गरिएको छ । लामो समयको प्रयासपछि आयोजना गरिएको एक्स्पोले निर्माण सामग्री उत्पादनकर्ता, निर्माण व्यवसायी र उपभोक्ताले एउटै छानामुनि सबै किसिमको जानकारी प्राप्त गर्ने भएकाले मेला निकै उपयोगी हुने आयोजक संस्थाले जनाएको छ ।
निरन्तरको प्रयासपछि यही शुक्रबारदेखि काठमाडौंको भृकुटीमण्डपमा नेपा कन्स्ट्रक्ट एक्जिबिसन प्रालिले ३० लाख रुपैयाँ खर्चेर आयोजना गरेको मेला पाँच दिनसम्म चल्नेछ । निर्माण व्यवसायी तथा नेपा कन्ट्रक्ट एक्जिबिसन्स प्रालिका प्रबन्ध निर्देशक रामशरण देउजाको अगुवाइ र विभिन्न निर्माण क्षेत्रसँग सम्बन्धित व्यावसायिक कम्पनीहरूको सहयोगमा आयोजना भएको मेला नेपालको निर्माण व्यवसायको क्षेत्रमा सलग्न कम्पनी, उपभोक्ता तथा उद्योगी व्यवसायीहरूका लागि कोशेढुंगा सावित हुने प्रबन्ध निर्देशक देउजाले बताएका छन् ।
भक्तपुरको चितपालमा जन्मिएका देउजा २५ वर्षदेखि निर्माण व्यवसायको क्षेत्रमा क्रियाशील रहँदै आएका छन् । नेपालको निर्माण व्यवसायको अवस्था र समस्याका साथै मेलाको विषयमा समेत केन्द्रित रहेर आयोजक संस्थाका प्रबन्ध निर्देशक रामशरण देउजासँग हिमालय टाइम्सका लेखनाथ पोखरेलले गरेको कुराकानीको मुख्य अंश ।

नेपालमै पहिलोपटक आयोजना गरिएको कन्ट्रक्सन एक्स्पोका बारेमा जानकारी गराइदिनुहुन्छ कि ?
देशको पूर्वाधारको विकासमा निर्माण कम्पनी तथा निर्माण सामग्री उत्पादन गर्ने उद्योगहरूले महŒवपूर्ण योगदान पु¥याउँदै आएका छन् । निर्माण क्षेत्रमा देशको सबैभन्दा बढी बजेट खर्च हुने गरेको छ । यो क्षेत्रबाट रोजगारी र स्वरोजगारीका अवसर पनि प्रसस्तै सिर्जना भएका छन्, तर यसबारेमा विस्तृत जानकारी गराउने गरी नेपालमा हालसम्म कन्स्ट्रक्सन एक्स्पो आयोजना भएको थिएन । अन्य अति विकसित र विकसित मुलुकहरूमा यस्ता मेला हरेक वर्ष आयोजना हुने गरेका छन् । विदेशमा आयोजना हुने मेला अवलोकन गर्न हामी आफैं पनि खर्च गरेर विदेश गएका छौं । नेपालका सबै निर्माण व्यवसायी र उपभोक्ताको विदेशमा गएर मेला अवलोकन गर्न सक्ने अवस्था छैन । आफ्नै देशमा मेलाको आयोजना गर्दा व्यवसायी उपभोक्ता व्यापारी सबै लाभान्वित हुने तथा निर्माण क्षेत्रको प्रवद्र्धनमा पनि सहयोग पुग्ने भएकाले मेलाको आयोजना गरेका हौं । मेलाबाट निर्माण सामग्रीहरूको मूल्यदेखि प्रयोग विधिसम्म उपभोक्ताले जानकारी पाउन सक्छन् भने निर्माण व्यवसायीले पनि नयाँ प्रविधिका बारेमा थप जानकारी पाउन सक्छन् । निर्माण व्यवसाय देशको भौतिक पूर्वाधारको विकाससँग जोडिएको क्षेत्र हो, यो क्षेत्र राष्ट्रिय बजेटबाटै चल्ने गरेको छ ।
एउटा कुरा, देशको पूर्वाधार निर्माणको जिम्मेवारी लिएका निर्माण व्यवसायीहरूप्रति निर्माणको गुणस्तरका बारेमा बेला बेलामा गुनासो आउने गरेको छ नि ?
त्यस्तो गुनासो आउने गरेको छ, तर निर्माण कार्यको गुणस्तरमा निर्माण व्यवसायीलाई मात्र दोष दिनु अन्यथा हुनेछ । यसमा सरकार तथा सम्बन्धित निकायको पनि जिम्मेवारी रहन्छ । खासगरी निर्माणस्थलमा विभिन्न राजनीतिक अवरोध हुने गरेकाले पनि व्यवसायीले स्वतन्त्र रूपमा काम गर्न पाएको अवस्था छैन । सडक निर्माणकै क्रममा पनि कुनै पहुँचवाला राजनीतिक व्यक्ति वा सरकारी अधिकारीको घर नजिकमा रहेछ भने उनीहरूले आफ्नो घरैसम्म सडक निर्माण वा स्तरोन्नतिका लागि दबाब दिने प्रवृत्ति देखिएको छ । त्यही खर्चमा बढी काम गर्नुपर्ने अवस्थामा भने गुणस्तर कमजोर हुनसक्छ । किनभने निर्माण व्यवसायीले आफ्नो खल्तीबाट त्यो काम गर्न सक्ने कुरा भएन । त्यसैले निर्माण कार्यमा गुणस्तर कायम गर्न सबैको सकारात्मक सहयोग आवश्यक पर्छ, व्यवसायीको चाहनाले मात्र केही हुँदैन ।
वास्तवमा पूर्ण बजेट नआउँदा निर्माण व्यवसायको क्षेत्र केही वर्षदेखि समस्यामा पर्दै आएको छ । मेला आयोजना गर्न सक्ने अवस्थासमेत थिएन, प्रतिकूल अवस्थाका बाबजुद पनि हामीले यो जोखिम उठाएको पक्कै हो । मुलुकको अवस्था कहिले सामान्य होला र पूर्ण बजेट आउला भनेर पर्खिँदा पछाडि पर्ने देखिएकै कारण जोखिम मोलेरै भए पनि हामीले हिम्मत गरेका हौं ।
एक्स्पोका लागि आर्थिक स्रोत कसरी जुटाउनु भयो र खर्च कति लाग्यो ?
हामीले ३० लाख रुपैयाँ खर्च अनुमान गरेका छौं । निर्माण सामग्री प्रदर्शनमा राख्ने स्टलको भाडाबाट नै हामीले खर्चको जोहो गरेका छौं । पूर्ण बजेट नआउँदा विकास निर्माणको काम अवरुद्ध भएकाले अधिकांश साथीहरू अहिले बेरोजगार जस्तै हुनुहुन्छ । कतिपय साथीहरू स्टल भाडा तिर्न सक्ने अवस्थामा समेत हुनुहुन्न । त्यसैल केही स्टल निःशुल्क पनि दिएका छौं ।

कतिले एक्स्पो अवलोकन गर्ने अपेक्षा छ ?
पहिलोपटक यस्तो मेलाको आयोजना भएकाले २० हजार जनालाई निम्तो कार्ड वितरण गरेका छौं र मेला प्रवेशका लागि २० रुपैयाँमात्र शुल्क लिएका छौं । हाम्रो लक्ष्य ३० हजारजनाले अवलोकन गर्ने रहेको छ । प्रवेश पासको शुल्कले हामी सामाजिक उत्तरदायित्वमा खर्च गर्ने योजना बनाएका छांै । खर्च गर्ने क्षेत्र र स्थान मेलापछि तय गरेर सार्वजनिक गरिने छ ।
एक्स्पोमा के कस्ता निर्माण सामग्री र उपकरण राखिएका छन् ?
निर्माण कार्यमा आवश्यक इँटादेखि ठूलाठूला डोजर, ट्याक्टर, स्काइभेटरलगायतका उपकरण प्रदर्शनीमा राखिएका छन् । त्यस्तै रङ, रड, सिमेण्ट, सिमेण्टबाट बनेका सामान, इँटा, पाइप, फिटिङ, टायल, ट्वाइलेटका सामान, कन्ट्रक्सन सामान, जेनेरेटर तथा निर्माण क्षेत्रमा प्रयोग गरिने औजार र इन्जिनियरिङका सामान पनि राखेका छौं ।
कतिवटा स्टल रहेका छन् ?
६५ वटा स्टल राखेका छौं । यस प्रदर्शनीमा विभिन्न निर्माण र अन्य क्षेत्रबाट पनि राम्रो सहयोग पाएका छांै । मेला आयोजना गर्नु हामीलाई निकै चुनौती थियो, तर मेलाको सुरुआत गरिएपछि आउने चुनौतीलाई समाधान गर्न पनि हामी लागिपरेका छौं । अब यो मेलाले प्रत्येक वर्ष निरन्तरता दिएर आम उपभोक्तालाई निर्माण सामग्रीका बारेमा जानकारी दिँदै जाने हाम्रो पहिलो प्राथमिकता हुनेछ ।
एक्स्पो उपलब्धि होला त ?
एक्स्पोले निर्माण क्षेत्रमा आवश्यक पर्ने सामान, उपकरण, औजारको विषयमा जानकारी दिन्छ र उपभोक्ताले आफूलाई आवश्यक पर्ने सामान उचित मूल्यमा सहजरूपमा पाउन सक्छन् । यो नै एक्स्पोको फाइदा हो । अर्को कुरा नयाँ–नयाँ निर्माण उपकरण प्रविधिहरू विकास भएका छन् । सबै प्रविधिका बारेमा सबै निर्माण व्यवसायीलाई जानकारी नहुन पनि सक्छ । निर्माणलाई कसरी गुणस्तरीय बनाउन सकिन्छ भन्ने कुरा पनि मेलाबाट जानकारी लिन सकिन्छ । त्यसकारण मेला निर्माण व्यवसायी मात्र नभई निर्माण सामग्री उत्पादक र उपभोक्ताका लागि समेत निकै लाभदायी हुने हामीले विश्वास लिएका छौं ।