रेडक्रसको आवरणमा खासाबाट सुन तस्करी
रोशन कार्की
काठमाडौं, माघ ९ । नेपाली बजारमा सुनको अभावको मौका उठाउँदै नेपाली व्यवसायीले पछिल्लो समयमा चीनको स्वशासित क्षेत्र तिब्बतको खासा बजारबाट नेपाल रेडक्रस सोसाइटीको लोगो प्रयोग गरी प्रतिबन्धित ‘सुन’ को तस्करी गर्दै आएका छन् । भन्सार कार्यालयले नेपालबाट चोरी निकासी गरी चीनतर्फ अवैध सामानको कारोबारमा कडाइ गर्न थालेपछि नेपाली व्यापारीहरू चिनियाँ व्यापारीसँग मिली सुनको अवैध कारोबार गर्न थालेको खुल्न आएको हो ।
पटक–पटक चीनको स्थलमार्ग हुँदै नेपाल भिœयाएको सुन भारत निकासी गर्ने कार्यमा तीव्रता आएपछि सो अवैध कारोबारमा समेत सुरक्षाकर्मीले निगरानी थालेको थियो । सोही निगरानी र प्राप्त सूचनाका आधारमा सिमानामा गरिएको कडा निगरानीका कारण सिन्धुपाल्चोकको तातोपानी भन्सार नाकाबाट अवैधरूपमा सूनको तस्करीमा रेडक्रसको लोगो प्रयोग गरिएको खुल्न आएको हो । सोही जिल्लाको तातोपानी गाविसका स्थानीय बासिन्दा तथा रेडक्रस सोसाइटी उपशाखा तातोपानीका अध्यक्ष चन्द्र शेर्पाले रेडक्रसको लोगो प्रयोग गरी सुन आयात गर्ने गरेको सुरक्षाकर्मीले बताएका छन् । शेर्पाले चिनियाँ नागरिकसँगको मिलेमतोमा गत महिना २० किलोग्राम सुन नेपाल भिœयाएपछि सो कुरा सार्वजनिक भएको हो । 

शेर्पाले चिनियाँ व्यापारीसँग २० किलो सुन नेपाली बजार पु¥याउने जिम्मा लिएका थिए । सोहीअनुसार लामाले भरियालाई बोकाई नेपाल ल्याएको सो सुनमध्ये २ किलो सुन नपुगेकाले चिनियाँ व्यापारी र उनीबीच विवादको रहस्य बाहिर आएको स्रोतको भनाइ छ । आफूलाई समाजसेवीको रूपमा चिनाउँदै आएका शेर्पाले सो समाचारलाई गोप्य राख्नकै लागि ६ लाख रुपैयाँ गैरपत्रकारलाई बाँडेको समेत स्रोतको दाबी छ । गत महिना सुरक्षाकर्मीले काभे्रपलाञ्चोक जिल्लाको धुलिखेलमा चेकजाँच गर्दा लुकाइछिपाइ नेपाल भिœयाएको सुन बरामद गरेलगत्तै नेपाली व्यापारी पक्राउ पर्ने डरले ‘अर्धभूमिगत’ भएका थिए । आफू अर्धभूमिगत हुँदा व्यापार व्यवसाय बन्द नै हुने भएपछि शेर्पाले सो रकम खर्च गरी समाचार रोक्ने असफल प्रयास गरेका हुन् ।
नेपालबाट चीनतर्फ विदेशी रकम, लागूपदार्थ, प्रतिबन्धित सामानको निकासी गर्दै आएका सिन्धुपाल्चोकका अन्य व्यवसायीमा राजेन्द्रकुमार श्रेष्ठ, विष्णु खत्री र शेर्पा रहेको सुरक्षाकर्मीको पारम्भिक अनुसन्धानबाट खुल्न आएको छ । नेपाली व्यापरीले तयारी पोशाक र विद्युतीय सामग्रीको व्यवसाय गरेर आफू धनी नहुने देखेपछि पछिल्लो समयमा व्यवसायको रूपरेखा नै परिवर्तन गरेर नयाँ व्यवसाय सुरु गरेका हुन् । यसरी राताराता कर छली गरी धनी बन्ने उद्देश्यले नेपाली बजारमा जुन वस्तुको अभाव सिर्जना हुन्छ, त्यसैको कारोबार गरेर धनी बन्ने सपना बनाउँदै पछिल्लो समयमा चीनको स्वशासित क्षेत्र तिब्बतको खासा हँुदै प्रतिबन्धित सामानको आयातमा बढेपछि सुरक्षा निकायले निगरानी बढाएको छ ।
नेपालबाट माडवरी समुदायको सामानको ठेक्का लिई भरियाको काम गर्दै आएका नेपाली व्यापारीले सुनको कारोबारमा तीव्रता ल्याएको सूचनाको आधारमा सुरक्षाकर्मीले छड्के चेकजाँचका क्रममा सुन बरामद गरेको हो । सो कार्यका लागि सिन्धु विकास बैंकका अध्यक्ष एवं सिन्धुपाल्चोक उद्योग वाणिज्य संघका अध्यक्ष श्रेष्ठले बैंकबाट ऋण प्रवाह गर्दै आएको सोही बैंकका एक कर्मचारीले बताए । यस सम्बन्धमा श्रेष्ठ र शेर्पासँग पटक–पटक सम्पर्क गर्दा उनीहरू सम्र्पकमा आउन चाहेनन् । रेडिमेड कपडा बोकेर खासाबाट भित्रिएको बा२ख २८२५ नम्बरको सिलबन्दी कन्टेनर भ्यानको चालक सिटभन्दा माथि हुटको सपोर्ट पाताभित्र लुकाई ल्याएको साढे ४ करोड मूल्यबराबरको सुन बरामद गरेको हो । प्रहरीले तातोपानी–४ का ४६ वर्ष सेते तामाङलाई समेत नियन्त्रणमा लिएपछि सो सुन तस्रकरीको विवरण बाहिर आएको छ ।
भन्सार ऐन १०१९ ले सिलबन्द सवारीमा राजस्व छलेको अवैध सामान भेटिए कारबाही गर्ने अधिकार भन्सार विभागलाई मात्रै दिएको छ । चिनियाँ बजार खासाबाट अरनिको राजमार्ग हुँदै अवैध सुन ल्याउँदै गरेको सुराकी आएपछि सुरक्षा प्रमुखहरूले मातहतका जिल्ला प्रमुखलाई तत्काल बरामद गर्न निर्देशन दिएका थिए । चीनबाट आउने सुनको केही प्रतिशत नेपालमा खपत हुने बाँकी सबै भारतमा निकासी हुने कारोबारी बताउँछन् । पछिल्लो समय चिनियाँ बजार खासाबाट दैनिक ५० केजि सुन तस्करले नेपाल हुँदै भारत पु¥याउने गरेको स्रोतको दाबी छ ।१ किलो सुन भारत पु¥याउँदा १ लाख ८० हजार रुपैयाँ नाफा हुने नाम उल्लेख नगर्नेे सर्तमा एक व्यवसायीले बताए । उता बजारको मागअनुसार सुन नदिएर सरकारले तस्करी बढाइरहेको नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी संघले आरोप लगाउँदै आएको छ । नेपाली बजारमा दैनिक ३५ केजि सुनको माग रहेको संघका अध्यक्ष तेजरत्न शाक्यको भनाइ छ । सरकारले १५ केजि मात्रै आयात गरेकाले सो अवैध कारोबार मौलाएको शाक्यले बताए ।