सरकारी परिसूचक लक्ष्यभन्दा कम ः अर्थ मन्त्रालय
रोशन कार्की
काठमाडौं । सरकारको आर्थिक परिसूचक लक्ष्यभन्दा कम भएको अर्थ मन्त्रालयले स्विकारेको छ । नयाँ आर्थिक वर्षको बजेट पूर्व ‘आर्थिक सर्वेक्षण’ जारी गर्दै अर्थमन्त्री शंकरप्रसाद कोइरालाले सो कुरा बताएका हुन् ।
कोइरालाले शुक्रबार जारी गरेको आर्थिक सर्वेक्षणमा समयमा बजेट नआउनु, उत्पादन क्षेत्रमा गिरावट आउनु, आयात दर बढ्नु, लक्ष्यअनुसारको राजस्व संकलन हुन नसक्दा लक्ष्यअनुसार आर्थिक परिसूचक बन्न नसकेको जनाए ।
चालु आर्थिक वर्षमा देशको अर्थतन्त्र ३ दशमलव ६ प्रतिशतका दरले मात्र बढ्ने अर्थ मन्त्रालयको अनुमान छ । ‘यो ६ वर्षयताकै कम वृद्धिदर हो,’ अर्थमन्त्री कोइरालाले भने ।
यस वर्ष १० प्रतिशत मूल्यवृद्धि भएको सर्वेक्षणमा उल्लेख छ । यस ४ वर्षयताकै उच्च रहेको उल्लेख छ । नयाँ आर्थिक वर्षको बजेट आउनुअघि आर्थिक सर्वेक्षण सार्वजनिक गर्ने परम्पराअनुसार मन्त्री कोइरालाले सर्वेक्षण सार्वजनिक गरेका हुन् । यसअघि संसद् भएको अवस्थामा मन्त्रीले संसद् भवनमा सार्वजनिक गर्ने गरिएको थियो । तर, अहिले संसद्विहीन भएकाले अर्थमन्त्रीले मन्त्रालयको सभाहलमा सार्वजनिक गरेका हुन् ।
चालु आवमा ५ दशमलव ५ प्रतिशत आर्थिक वृद्धि गर्ने लक्ष्य रहेकामा ३ दशमलव ३ प्रतिशत मात्र भएको सर्वेक्षणमा उल्लेख छ । यसमध्ये कृषिको वृद्धिदर १ दशमलव ३, गैरकृषिक्षेत्रको ५ प्रतिशत हुने अनुमान सर्वेक्षणमा गरिएको छ ।
चालु आर्थिक वर्षको प्रचलित मूल्यमा कुल गार्हस्थ उत्पादन १७ खर्ब १ अर्ब १९ करोड रूपैयाँ हुने अनुमान गरिएको छ । आर्थिक वृद्धिदरमा कमी आउनुमा मुख्य रूपमा कृषि क्षेत्रको वृद्धिदरमा आएको गिरावट रहेको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ । औद्योगिक वातावरणमा क्रमशः सुधार आए पनि यस क्षेत्रको वृद्धि अझै कमजोर रहेको कोइरालाले बताए । गैरकृषि क्षेत्रतर्फ निर्माण, बिजुली, ग्यास र पानी, घर–जग्गा, भाडा र व्यापार, सार्वजनिक सेवा, शिक्षा तथा अन्य सामुदायिक, सामाजिक र व्यक्तिगत सेवाको उत्पादन वृद्धिदरमा कमी आएको छ ।
सर्वेक्षणमा चालु त्रिवर्षीय योजनाले गरिबीको दरलाई २५ दशमलव २ प्रतिशतबाट २१ प्रतिशतमा झार्ने लक्ष्य लिएको भए पनि सो लक्ष्य प्राप्त गर्न सरकारले सकेको छैन, अर्थात् २३ दशमलव ८ प्रतिशतमा मात्र पुगेको छ । चालु आर्थिक वर्षमा मुद्रास्फीतिलाई ७ दशमलव ५ प्रतिशतमा सीमित राख्ने लक्ष्यमा ०७० जेठ मसान्तसम्ममा ८ दशमलव २ प्रतिशत रहेको उल्लेख छ । विस्तृत मुद्रा प्रदायक लक्ष्यभन्दा कम रहँदा पनि मुद्रास्फीतिमा कमी आउन नसक्नुमा आपूर्तिजन्य समस्यामा मूल्य चाप परेको उल्लेख छ ।

बढ्दो व्यापार घाटा अर्थतन्त्रका लागि चुनौतीका रूपमा रहेको अर्थमन्त्री कोइरालाले बताएका छन् । खर्चयोग्य आयमा भएको वृद्धिका कारण आयातमा वृद्धि हुन पुगेको हो । चालु आर्थिक वर्षको जेठ मसान्तसम्ममा कुल व्यापार घाटा ४ खर्ब ३८ अर्ब ६७ करोड रूपैयाँ पुगेको छ । यस अवधिमा आयातमा २१ दशमलव २ प्रतिशतले वृद्धि भएको छ भने निर्यातमा ४ प्रतिशतको झिनो वृद्धि भएको छ ।