म विवादमा नआउने बजेट ल्याउँछु m अर्थमन्त्री
रोशन कार्की
काठमाडौं । अर्थमन्त्री शंकरप्रसाद कोइरालाले नयाँ आर्थिक वर्ष २०७०÷०७१ को बजेटका बारेमा राष्ट्रपति डा.रामबरण यादवलाई पूर्णरुपमा जानकारी गराएका छन् । विभिन्न समुहले नयाँ कार्याक्रम नीति र राजस्व दररेटसमेत समाबेश गरी पूर्ण बजेटको माग गरि रहेको अबस्थामा राष्ट्रपति डा. यादवले चालु आव सकिन ७ दिन बाँकी रहदाँ बजेटका बारे चासो राखेपछि अर्थमन्त्री कोइरालाले सोमबार विहान सवै जानकारी गराएको अर्थमन्त्रालयले जनाएको छ । उनले शितलनिवास पुगेर राष्ट्रपतिलाई आफु विवादमा पर्ने र निर्देशन विपरित कुनै पनि काम नगर्ने भन्दै नयाँ कार्याक्रम विनाको बजेट निमार्ण गरेको ‘बिफ्रिङ’ गरेका थिए ।  आगामी बजेट कस्तो बनाउने भन्नेबारे शीतल निवासमा अर्थमन्त्रालयका पदाधिकारी र शीतलनिवासवीच छलफल भएको थियो । सोमबार बिहानै भएको छलफलमा राष्ट्रपतिका सल्लाहकार र अर्थसचिव शान्तराज सुवेदीसहितको एक टोली सहभागी रहेका थिए ।
छलफलमा अर्थ सचिव सुवेदीले सरकारले अध्यादेश मार्फत् ल्याउन लागेको बजेटबारे जानकारी गराएका थिए । बजेट छलफलमा राष्ट्रपतिका नवनियुक्त आर्थिक सल्लाहकार शम्भुशरण कायस्थ, राष्ट्रपति कार्यालयका सचिव शारदाप्रसाद त्रिताल, कानूनविद् ललितबहादुर बस्नेतको समेतको सहभागिता रहेको थियो ।चुनावी सरकारले नयाँ योजना तथा कार्यक्रम राखे पूर्ण आकारको बजेट ल्याउन नमिल्ने राष्ट्रपति डा. यादवले यस अधिनै मन्त्रीपरिषद्का अध्यक्ष खिलराज रेग्मीलाई निर्देशन दिएका थिए । यसअघि चैत्र २७ गते ४ खर्ब ४ अर्ब ८२ करोड ४७ लाख रुपैयाँको पूर्ण आकारको समायोजित बजेट सार्वजनिक गरेको सरकारले नयाँ आवको बजेटको तयारी गरिरहेको छ ।
अघिल्लो साता मन्त्रीपरिषद् अध्यक्ष रेग्मीले गरेको एक भेटमा राष्ट्रपति डा.  यादवले यो सरकार चुनावी भएकाले नयाँ कार्यक्रम राखेर पूर्ण आकारको बजेट नल्याउन र चुनाव सम्पन्न गर्ने विषयलाई मात्रै समेटेर बजेट अध्यादेश सिफारिस गर्न निर्देशन दिएका थिए ।  यसैविच, सरकारले विद्यमान राजनीतिक आस्थाका नीति तथा कार्यक्रमलाई निरन्तरता नदिई पूर्ण बजेट ल्याउने तयारी गरेको थियो । तर आवको अन्तमा राजनीतिक दलले सरकारीको तयारी परिवर्तन गर्न दबाब दिएपछि अन्योल देखिएको छ ।
अर्थमन्त्री कोइरालाले आगामी बजेट ‘एक वर्षको आय व्ययको विवरण हुने’ बताए । दलहरुले सरकारलाई नयाँ नीति र कार्याक्रम बिनाको बजेट ल्याउन दबाब दिइरहेका छन् । करको दर र दायरा पनि यथावत राखेर एक वर्षको बजेट ल्याउनुपर्ने र मंसिरपछि आउने निर्वाचित सरकारले नीति तथा कार्यक्रम ल्याउने दलहरुको भनाइलाई आत्मसाथ गर्दै उनले कामचलाउ बजेट ल्याउने तयारी गरको बताए   ।
अर्थमन्त्री कोइरालाले आफू ‘विवादमा नआउने बजेट’ ल्याउने पक्षमा रहेको बताए । उनले भने,‘तर नीतिगत र कार्यक्रमगत विषय बजेटले छोड्नुपर्छ भन्ने पक्षमा पनि म छैन’,
संविधानको तेस्रो संशोधनलाई आधार लिएर सरकारले बजेट जारी गर्ने उनले बताए । जननिर्वाचित सरकारले स्वामित्व ग्रहण गर्न सक्ने बजेट ल्याउने उनको भनाइ थियो ।सरकार विवादमा आउने गरी बजेट ल्याउने पक्षमा नरहेको भए पनि दलहरुको दबाबप्रति भने उनले असन्तोष जनाएका छन् । उनले भने, ‘चालू आर्थिक वर्षमा तीन पटक बजेट आउँदा कति नकारात्मक प्रभाव प¥यो भन्ने विषयमा सबै जानकार नै हुनुहुन्छ ।’
उनले यसलाई मध्यनजर गरी मुलुकको अर्थतन्त्रलाई गतिशीलता दिने बजेट ल्याउँने पक्षमा हामी रहेका बताए  । बजेटको नियमित तयारीमा व्यस्त भई अन्तिममा फेरि फरक बजेटको तयारीमा खटिनुपर्ने अर्थ मन्त्रालयका कर्मचारीको नियति पाँँचौं पटक पनि दोहोरिएको छ । यस अवधिका सबै सरकारले अन्तिम समयसम्म राजनीतिक सहमति जुट्ने दाबी गर्दै कर्मचारीलाई सामान्य अवस्थाको पूर्ण बजेट तर्जुमा गर्न निर्देशन दिएको थियो । तर केही दिन बाँकी रहँदा सरकारबाट बजेट परिमार्जनको निर्देशन दिएका कारण कर्मचारीले पुन ः बजेटमा हेरफेर गर्नु परेको छ ।

 शितलनिवासमा नयाँ बजेट

सरकारले एक वर्षका लागि बजेट ल्याउने
कमाण्डर पोष्ट
काठमाडौँ । अर्थमन्त्री शंकरप्रसाद कोइरालाले आगामी आवको बजेट निर्माण अन्तिम चरणमा रहेको बताए । नेपाल आर्थिक पत्रकार समाज (सेजन) द्वारा आर्थिक पत्रकारको क्षमता अभिवृद्धि गर्ने उद्देश्यले आयोजित दुईदिने प्रशिक्षण कार्यक्रमको राजधानीमा आयोजित कार्याक्रमको उद्घाटन गर्दै मन्त्री कोइरालाले पूरक वा पूर्ण बजेट कुन ल्याउने भन्ने विभिन्न पक्ष र कोणबाट जेजस्ता भनाइ आए तापनि सरकारले मुलुकलाई चलाउन एक वर्षका लागि आवश्यक पर्ने बजेट सरकारले ल्याउने बताए ।
विकासकेन्द्रित बजेट ल्याइने भएकाले आफूले ल्याउने बजेटमा त्यति ठूलो विवाद नहुने तर्क बताउँदै उनले आगामी बजेटले मुलुकको अर्थतन्त्रलाई चलायमान बनाउने जिकिर गरे । उनले भने, ‘आगामी मंसिरमा हुने संविधानसभाको निर्वाचन र मुलुकको अर्थतन्त्रलाई गति दिने ढङ्गले बजेट आउनेछ ।’
आगामी निर्वाचित सरकारले सहज रुपमा स्वीकार गर्ने गरी आगामी आव २०७०÷०७१ को बजेट निर्माण भइरहेको बताउँदै उनले अघिल्ला वर्षको बजेटको जस्तो धेरै टीकाटिप्पणी नआउने विश्वास व्यक्त गरे । पत्रकारको क्षमता अभिवृद्धि गर्न अर्थमन्त्रालयले तालिम प्रशिक्षणलगायत क्षेत्रमा संस्थागत रुपमा सहयोग गर्न तयार रहेको बताउँदै उनले व्यावसायिक र क्षमता अभिवृद्धि गर्ने खालका कार्यक्रम बनाएर अघि बढ्न सेजनलाई सुझाव दिए ।
सो अवसरमा सेजनका अध्यक्ष प्रदीप चापागाईंले आर्थिक क्षेत्रमा कलम चलाउने पत्रकारको व्यावसायिक क्षमता अभिवृद्धि गर्न र मुलुकमा औद्योगिकीकरणको वातावरण बनाउन सेजनले विभिन्न दृष्टिकोण प्रस्तुत गर्दै आएको बताए । निजी क्षेत्रले लगानीमैत्री वातावरण बनाउन माग गर्दै आएको सन्दर्भमा समयमै पूर्ण बजेट आउनाको विकल्प नरहेको उनले बताए । संस्थाका उपाध्यक्ष गोकर्ण अवस्थीले आर्थिक क्षेत्रमा कलम चलाउन नवइच्छुक पत्रकारका लागि क्षमता अभिवृद्धि गर्नका लागि मन्त्रालयको सहयोगमा सेजनले  प्रशिक्षण तालिम सञ्चालन गरेको जानकारी दिए ।