सरकारको निर्देशनलाई कर्मचारीद्वारा बेवास्था
                राजस्व छलीमा तिब्र
रोशन कार्की
काठमाडौं । सरकारले पटक–पटक राजस्व चुहावट गर्नेमाथी कडा कारवाही गर्ने निर्देशन दिदै आएपनि सो राजस्व चुहावटमा भने झन मौलाउदै गएको छ । अर्थमन्त्री शंकरप्रसाद कोइरालाले आर्थमन्त्रालयको कार्यभार सम्हालेदेखिनै सम्बन्धित कर्मचारीलाई विभिन्न नाकाबाट हुने राजस्व चुहावट गर्ने गराउनेलाई तत्काल कारवाही गर्नु गराउनु भन्दै कडा निर्देशन दिएको भएपनि सम्बन्धित निकायका कर्मचारीले निर्देशनको बेवास्था गर्दा चुहावट नियन्त्रण भन्दापनि झन बढ्दै गएको पछिल्लो तथ्याङकले पृष्टी गरेको छ । सरकारले चालु आर्थिक वर्ष २०७०÷०७१ को पहिलो महिना साउनको राजस्व संकलनमा समेत भन्सार राजस्व लक्ष्यभन्दा कम संकलनहुनुले पनि सो कुरा प्रष्ठ पारेको छ । 
यसैगरी, राजस्व अनुसन्धान विभाग, आन्तरिक राजस्व विभागले नजिकिदो दशैँ–तिहारको मौका छोप्दै राजस्व छलेर सामान भित्राउने सक्ने भन्दै आफु मातहतका कर्मचारीलाई कडा निगरानी गर्न निर्देशन दिएको छ । यसरी प्राप्त निर्देशनको बेवास्था गर्दै कर्मचारीकै संलग्नतामा अबैध सामानहरु भित्राउने क्रममा तिब्रता आएका कारण साउन महिनाको लक्षित राजस्व संकलनमध्ये भन्सार महशुलमा गिरावट आएको छ ।

व्यवसायीले ट्रक। मिनबस र ठूला रात्रीबसमा अबैध सामानहरु आयात गर्ने गरेका छन् । चाडपर्वको अबसर पारेर व्यवसायीहरुले विना भन्सारका सामानहरु भन्सार कर्मचारीकै मिलेमतोमा नेपाल भित्रने गरेको एक अनुसन्धानबाट खुल्न आएको छ । गत वर्ष साढे नौ हजार केजीको राजस्व तिरेर कृषणनगर नाका हुँदै थानकोट आइपुगेको भारतीय ट्रकमा साढे १६ हजार केजी स्याउ समातिए पछि सो रह¥य खुलेको हो । यसैगरी तातोपानी भन्सार नाबाबाट राजस्व छलेर विभिन्न यात्रुबाहक बसहरूमा ल्याइएका ४ लाख रुपैयाँ मूल्य बराबरका तयारी कपडा र एउटा ट्रयाक्स जीपमा ल्याइएको ४ लाख ५० हजार रुपैयाँ बराबरको सामानलाई पनि गत वर्ष सुराकीको आधारमा बरामद गरिएको थियो । तातोपानीबाट आएको बा ५ च ७६५६ नम्बरको पीकअप भ्यानबाट १०६ कार्टुन चिनियाँ बियर बरामद गरिएको थियो । चोरी पैठारीका सामानहरू प्रायः सवारी साधनहरूमा बेवारिसे अवस्थामै बरामद हुने गरेको समेत अनुसन्धानबाट थाहा हुन आएको छ । दशैँ–तिहारको बेला ठूलो परिमाणमा तयारी कपडा, भाँडाकँुडासँगै उपभोग्य सामानहरू नेपाल भित्रिने गर्छन् । त्यसलगत्तै आउने जाडोका लागि आवश्यक ज्याकेट, स्वेटर, कम्बल, हिटर आदि पनि अबैधरुपमा आयात गर्ने गरेका छन् ।
यसरी भन्सार कर्मचारीको मिलेमतोमा विना भन्सार नेपाल सामान भित्राउने अबैध फर्महरुमा जीएन इन्टरप्राइजेज, एसकेजे इन्टरनेसनल बिजनेस प्रालि, गोसाइकुण्ड इन्टरनेसनल बिजनेस प्रालि, जुगल इन्टरनेसनल प्राइजेज, सिन्धु इन्टरनेसनल बिजनेस प्रालि, कान्तिपुर बिजनेस ग्रुप र अरनीको ग्रुप रहेका छन् । यसैगरी, बढीमात्रामा चीनको स्वशासीत क्षेत्र तिव्वतको खासा बजारबाट अबैधरुपमा सामान नेपाल भित्राउने गरेको पाइएको छ । सरकारले एकातर्फ कारवाही गर्ने चेतावनी दिएपनि आर्कोतर्फ सरकारी कर्मचारीकै मिलेमतोमा हुने अबैध करोबारका कारण भन्सार राजस्व संकलनमा गिरावट आएको हो ।
वितेको दुई वर्षयता तराईमा सरकारको कमजोर उपस्थितिले चोरीपैठारी निक्कै बढेको राजस्व अनुसन्धानका अधिकारीहरू बताउँछन् । एक अधिकृत भन्छन्,‘मधेशका धेरै छोटी भन्सार र खुल्ला नाकाहरूमा सुरक्षाकर्मी छैनन्, डरले राजस्वका कर्मचारीले पनि कार्यालय छाडेका छन्, सोही मौका छोपी अबैध सामान नेपाल भित्राउने गरेका छन् ।’ राजस्व अनुसन्धान विभागको तथ्याङकले पनि चोरी पैठारीका घटना बढ्दै गएको देखाइ रहदाँ बास्तविक रुपमा चोरीनिकासामा झन तिब्रता आएको पाइन्छ ।
खुल्ला सिमाना, चुहावटका नयाँ तौरतरिका र सञ्जालकै रूपमा विकसित बन्दै गएको अवैध कारोबारका कारण नेपालमा तस्करी मौलाउँदै गएको छ । मुख्य नाकाहरूमा सामान चोरी निकासी गर्ने गिरोहहरू नै सक्रिय रहने गरेको पाइन्छ । सीमाबाट भित्रिएका सबै सामानहरू काठमाडौं भित्रिने चेकपोषटहरूमा जाँच गर्न साध्य नहुने भनेर सामान्य कागजात हेरी छाडिने गरेकाले पनि चोरी पैठारी गर्नेलाई सजिलो भएको छ । नेपालमा आयात–निर्यात व्यापारका लागि पशुपतिनगर, काँकडभिट्टा, विराटनगर, सुनसरी, राजविराज, सिरहा, जलेश्वर, गौर, वीरगञ्ज, भैरहवा, कृष्णनगर, नेपालगञ्ज, कैलाली, राजापुर, कञ्चनपुर, तातोपानी, त्रिभुवन विमानस्थल नाकाहरू खोलिएका छन् । यीमध्ये त्रिभुवन विमानस्थल, तातोपानी, काँकडभिट्टा, विराटनगर, वीरगञ्ज र भैरहवा नाकाबाट ९० प्रतिशत सामान नेपाल भित्रिने गरेका छन् ।