कर छल्ने पेसाकर्मीलाई छानबिन गर्न विभागको पत्र
रोशन कार्की
काठमाडौं । लामो समयदेखि विभिन्न पेसामा आबद्ध रहेका तर आयकर नबुझाएका व्यक्तिमाथि तत्काल छानबिन गर्न आन्तरिक राजस्व विभागले कर कार्यालयलाई परिपत्र जारी गरेको छ । विभागमा मौखिक, लिखित रूपमा आएको सूचनाका आधारमा व्यवसायीभन्दा विभिन्न पेसामा आबद्ध पेसाकर्मीले आयकर छली गरेको भन्दै उनीहरूमाथि छानबिन गर्न विभागले परिपत्र गरेको हो । विभाग स्रोतका अनुसार पहिलो चरणमा डाक्टर, वकिल र लेखापरीक्षकमाथि छानबिन गर्न कर कार्यालयलाई परिपत्र जारी गरेको छ । विभागले छानबिनको दायरामा पर्ने पेसाकर्मीको विवरण पठाउन पनि निर्देशन दिएको छ ।
‘यहाँ व्यवसायीले भन्दा पनि डाक्टर, वकिल र लेखापरीक्षक, पत्रकारले अकुत सम्पत्ति कमाएको, कर र आयकर नबुझाउने तर विलासिता जीवन विताएकोबारे विभागमा प्राप्त सूचनाका आधारमा उनीहरूमाथि छानबिन गर्न परिपत्र गरेको हो,’ विभाग स्रोतले भन्यो । पत्रमा कर दर्ता भए नभएको र दर्ता भएकाले कर तिरे÷नतिरेको अनुगमन गर्न भनिएको छ । कर नबुझाउने तर अकुत सम्पत्ति आर्जन गर्ने तीनवटा पेसा गर्नेमाथि निगरानी बढाएको छ । दुई साताअघि राजस्व अनुसन्धान विभागले नेपाल बार एसोसिएसनका पूर्वअध्यक्ष शम्भु थापासहित ६ जनाको फर्म तथा कार्यालयमा छापा मारेको थियो । वकिल, डाक्टर र लेखापरीक्षकले मापदण्डविपरीत आफूखुसी शुल्क असुली गर्ने गरेको तर आयकर र कर तिर्ने नगरेकाले उनीहरूमाथि छानबिन गर्नुपरेको विभागले जनाएको छ ।
प्राप्त विवरणअनुसार सबै वकिल करमा दर्ता भएका छैनन् । १० हजारभन्दा बढी वकिल पेसामा सक्रिय रहेको तर करमा भने हजारभन्दा कम मात्रै दर्ता भएको तथ्यांकमा छ । विभागको तथ्यांकअनुसार एक हजारले प्यान नम्बर लिएका छन् । एक सयको हाराहारीमा मात्रै भ्याटमा दर्ता छन् । बाँकी सबै करको दायराबाहिर रहेको भन्दै विभागले कर कार्यालयमार्फत छानबिन गर्ने र करको दायरामा ल्याउने गृहकार्य थालेको जनाएको छ ।

विभागका महानिर्देशक टंकमणि शर्माले विभिन्न पेसामा आबद्धहरूले कर नबुझाएको विवरणका सूचना बढी मात्रामा आएपछि कर कार्यालयलाई तत्काल छानबिन सुरु गर्न निर्देशन दिएको बताए । उनले जसले सही तवरबाट कर तिरेको भए आफ्नो विवरण देखाउन डराउनु नपर्ने बताए । महानिर्देशक शर्माले भने, ‘सही रूपमा कर तिर्नेले आफ्नो विवरण देखाउन किन डराउने ? जसले तिरेको छैन, उसलाई कानुनी प्रक्रियाबाट दायरामा ल्याएरै छाड्छौँ ।’ वकिल, डाक्टर, लेखापरीक्षक या पत्रकार जोसुकै किन नहोस्, सबैलाई करको दायरामा ल्याउने उनले बताए ।
डाक्टर र लेखापरीक्षक करमा दर्ता भए पनि तिर्नुपर्नेजति कर नतिरेको अनुमान पनि विभागको छ । लेखापरीक्षकले कर छल्न सहयोग गरेको निष्कर्षमा विभाग पुगेको समेत शर्माले बताए । शर्माले भने, ‘कतिपय लेखापरीक्षकले कर बुझाइदिने भन्दै पैसा लिएर आफ्नै खातामा राखेको गुनासोसमेत करदाताले गरेका छन् ।’ यस्ता लेखापरीक्षकमाथि छानबिन सुरु गरेर कारबाही गर्नुको विकल्प नभएको उनले जनाए ।
करदाताले लेखापरीक्षकलाई विश्वास गरेर कर तिर्नका लागि पैसासमेत दिने र लेखापरीक्षकले कर नतिरेर आफ्नै खातामा राखेको पनि भेटिएको विभागका अधिकारीले जनाएका छन् । प्रमाणपत्र नवीकरण गर्न पनि लेखापरीक्षक करमा दर्ता भएका हुन्छन् । कारोबार गलत देखाएर राजस्व छल्ने गरेको आरोपसमेत उनीहरूमाथि लाग्दै आएको छ । डाक्टरले अस्पताल र नर्सिङहोममा काम गरेबापत पाउने पैसाको कर तिर्ने गरेको तर व्यक्तिगत क्लिनिक र घरमै उपचार गराउँदा लिएको शुल्कको कर नबुझाएको राजस्वका अधिकारीले बताएका छन् । व्यक्तिगत क्लिनिक र घरमै बिरामी जाँच गर्ने डाक्टरलाई अनुगमनको दायरामा राख्ने विभागले जनाएको छ । उनीहरूले बिरामीबाट आफूखुसी शुल्क निर्धारण गरी असुली गर्ने गरेको विभागको ठप्याइ छ । यसरी एकातर्फ सेवाग्राही महँगोमा सेवा लिनुपरेको छ भने अर्कोतर्फ शुल्क असुली गर्ने करको दायरामा आएको भए पनि कमभन्दा कम आय भएको भन्दै कर छली गर्ने गरेको ठहर विभागको छ ।