सरकारले सुन तस्करलाई कारवाही गर्न सकेन

ROSHAN KARKI .

काठमाडौं । नेपाली भुभागको प्रयोग गरि लामो समयदेखि भन्सार कर्मचारी र व्यवसायीहरुको मिलिमतोमा हुदै आएको सुन तस्करी कार्यमा नियन्त्रण आउनुको साटो झन मौलाउदै गएको छ । अस्थिर राजनीतिको फाइदा उठाउदै चीनको स्वशासीत क्षेत्र तिव्वतको खासा बजार हुदै नेपाल दैनिक रुपमा सुन आयात हुने गरेको छ । यस कार्यमा सम्बन्धित भन्सार नाकाका कर्मचारी, सुरक्षाकर्मी र अन्य समाजसेवी भन्न रुचाउनेहरुको प्रत्यक्ष संलग्नतामा सुन नेपाल ल्याउने गरेको पाइएको छ । नेपालको बाटो हुँदै बहुमूल्य धातु सुनको तस्करी तीन वर्षयता ह्वात्तै बढेको छ । तिब्बतबाट आएको सुन सीधै भारत जाने र त्यहाँका व्यापारीले सस्तोमा किन्न पाउने भएकाले विगद ३ वर्षदेखिनै नेपाललाई ‘ट्रान्जिट प्वाइन्ट’ को रुपमा समेत लिइएको छ । सुरक्षा निकायले आकलझुकल सुन बरामद गरेपनि दैनिक तातोपानी भन्सार नाकाबाटमात्रै ५ सय किलोग्रामको हाराहारीमा सुने नेपाल भित्रने गरेको छ । दिउसो, विहान र रातीको समय बनाएर सुन तस्करहरुले सिन्धुपाल्चोकको तातोपानी भन्सार नाका र रसुवाको भन्सार नाकाबाट सुन नेपाल भित्राउने गरेको सुरक्षाकर्मीको रेकर्डमा उल्लेख छ । तर सुरक्षा निकायकै भनाइ अनुसार दैनिक एक सय देखि ३ सय किलोभन्दा बढी सुन भारततर्फ तस्करी हुने गरेको प्रतिबेदन तयार गरेको छ । नेपालमामात्र तस्करीको सुन २ सय किलोसम्म खपत हुने गरेको छ । तिब्बती व्यापारी र भारतीय व्यापारीका लागि नेपाली सुन व्यवसायीहरु बिचौलियाको भूमिकामा रहेको र खासादेखि काठमाडौं सम्म ल्याइदिने जिम्मा समेत तीनै व्यापारिहरुले लिने गरेको स्रोतको भनाई रहेको छ । नेपाली व्यापारीले नै तस्करीको सुन नेपालमा बिक्री वितरण गर्ने समेत गरेका छन् । पछिल्लो समयमा त्रिभुवन विमानस्थल र खासाबाट ३० किलो सुन बरामद भएपछि सो सुन ओसार÷प्रसार गर्नमा प्रयोग गरिएका भरियाले दिएको बयान अनुसार नेपाली व्यापारिहरु यस अबैध कार्यमा सकृय रहेको समेत खुल्न आएकोे छ । वास्तविक तस्कर भने प्रहरीले अहिलेसम्म फेला पार्न सकेको छैन । पछिल्ला दिनमा बिस्कुट आकारका किलो किलोकै परिमाणमा बरामद हुन थाले पछि सो कार्यमा सरकारी कर्मचारी र सुरक्षाकर्मीकै संलग्नतामा हुने गरेको अनुमान लगाउन सकिन्छ । नेपाल बाट भारततर्फ सुन लैजान नेपाली व्यवसायीहरुले सरकारी निकायमा जहाँ मिलाउनुपर्ने ती सबै ठाउँमा मिलाएर सिमा कटाउने गरेका छन् । त्रिभुवन विमानस्थलबाट अवैध तरिकाले सुन भियाउन कठिन भएकाले पनि तस्करहरुले तिब्बतको नाका प्रयोग गर्न थालेका हुन । नेपालमा धेरै पहिलेदेखि सुन तस्करी हुने गरेको छ । पहिले दुबई, थाइल्यान्ड र मलेसियाबाट सुन ल्याइन्थ्यो । हङकङबाट पनि धेरै पटक तस्करी भएको थियो । विमानस्थलमा सुरक्षामा केही कडाइ हुन थालेपछि चीनको तातोपानी नाकाबाट प्रयोग बढेको हो । उच्च तहको मिलेमतोमा नीतिगत रुपमै सहज बनाएर र भन्सारमा ‘सेटिङ’ मिलाएर तस्करी हुँदै आएको प्रहरीले निष्कर्ष निकालेको छ । खासा नै किन रु बैंकले सुन बेच्ने भए पनि व्यवसायीको आवरणमा तस्करहरु खासाबाट काठमाडौं हुँदै भारत पठाउन सक्रिय छन् । जानकारका अनुसार एक किलो सुन तस्करी गर्न सके ३ लाख रुपैयाँभन्दा बढी नाफा हुने भएकाले तस्करले तिब्बत र हङकङको सुन काठमाडौं ल्याउन खासा काठमाडौं स्थलमार्ग प्रयोग गरिरहेका छन् । १० वर्षअघि ७ सय ४५ ग्राम सुन बरामद भएको थियो । २३ पुस २०५८ मा काठमाडौं आउँदै गरेको बा२च १४३७ नम्बरको कारबाट इलाका प्रहरी कार्यालय बाह्बिसेले सुन बरामद गरे पछि सो नाकाबाट अबैधरुपमा सुन नेपाल भित्रने गरेको प्रमाणित भएपनि हाल सम्म सुन तस्करलाई नेपाल सरकारले कारबाही भने गर्न सकेको छैन ।